Ο νέος νόμος για την αυτοδιοίκηση, ο γνωστός πλέον με το όνομα «Κλεισθένης», φέρνει αναταράξεις στις μέχρι σήμερα γνωστές εκλογικές διαδικασίες για την δημοτική και την περιφερειακή αυτοδιοίκηση. Βάζει στην αυτοδιοικητική πρακτική την απλή αναλογική, η οποία φέρνει τριγμούς στην αυτοδυναμία και οδηγεί με ακρίβεια στην υποχρεωτική ανάπτυξη συνεργασιών, συνεργειών, συμφωνιών, ισορροπιών.
Η είσοδος στο δημοτικό συμβούλιο όλων των παρατάξεων ανάλογα με το εκλογικό τους ποσοστό σπανίως θα οδηγήσει σε αυτοδυναμίες και σε one man/woman show! Είναι άραγε καλό ή κακό αυτό που θα μας συμβεί; Εύλογος ο προβληματισμός, διότι κατά καιρούς έχουμε αντιμετωπίσει περιπτώσεις συναλλαγών στα διάφορα επίπεδα άσκησης της πολιτικής εξουσίας, ώστε να μας επιτρέπουν να εικάζουμε διάφορα.
Όμως ας δούμε τις βασικές αλλαγές που φέρνει ο εκλογικός νόμος:
1. Η πρώτη Κυριακή των εκλογών είναι καθοριστικής σημασίας διότι τότε εκλέγονται οι δημοτικοί σύμβουλοι. Ανάλογα με το ποσοστό που θα πάρει ο κάθε συνδυασμός που θα συμμετέχει στις εκλογές κατά την πρώτη Κυριακή, θα πάρει και το αντίστοιχο ποσοστό εδρών στο δημοτικό συμβούλιο. Αυτό δεν αλλάζει την δεύτερη Κυριακή.
Μέχρι σήμερα, κατά την πρώτη Κυριακή η ψηφοφορία στόχευε στο να αναδείξει τους δύο πρώτους συνδυασμούς, οι οποίοι στην δεύτερη Κυριακή θα αναμετρούνταν για την πρωτιά. Όποιος έβγαινε πρώτος έπαιρνε την απόλυτη πλειοψηφία των δημοτικών συμβούλων και οι υπόλοιποι συνδυασμοί μοιράζονταν τις υπόλοιπες έδρες.
2. Επομένως, αυτό που θα πρέπει να έχει πλέον στο νου του ο ψηφοφόρος είναι ότι την πρώτη Κυριακή θα εκλέξει το δημοτικό συμβούλιο, η σύνθεση του οποίου δεν αλλάζει από το αποτέλεσμα της δεύτερης Κυριακής. Την δεύτερη Κυριακή στην εκλογική μάχη θα συμμετέχουν οι δύο υποψήφιοι δήμαρχοι, οι οποίοι κατά την πρώτη Κυριακή πήραν την 1η και την 2η θέση. Όποιος πάρει την πρώτη θέση κατά την εκλογική αναμέτρηση της δεύτερης Κυριακής θα είναι ο/η δήμαρχος για την επόμενη τετραετία. Επομένως ο/η δήμαρχος μάλλον δεν θα «ελέγχει» την πλειοψηφία του δημοτικού συμβουλίου!
Με αυτό το εκλογικό σύστημα είναι μάλλον σίγουρο ότι δεν θα υπάρξουν αυτοδυναμίες, διότι είναι πολύ δύσκολο ένας συνδυασμός να πάρει κατά την πρώτη Κυριακή ποσοστό πάνω από το 50% των ψήφων. Αν συμβεί αυτό, τότε ο συνδυασμός αυτός θα λάβει και την πλειοψηφία των εδρών του δημοτικού συμβουλίου και θα κυβερνήσει τον δήμο με αυτοδυναμία. Επειδή, όμως, με την απλή αναλογική στις εκλογές υπάρχει κίνητρο να συμμετέχουν πολλοί συνδυασμοί, θα είναι πολύ δύσκολο ένας εξ αυτών να πάρει από την πρώτη Κυριακή πάνω από το 50% των ψήφων.
3. Αν, λοιπόν, δεν υπάρξει αυτοδυναμία κατά την πρώτη Κυριακή και ο δήμαρχος που θα εκλεγεί δεν θα έχει την πλειοψηφία του δημοτικού συμβουλίου, τότε, προκειμένου να υπάρξει δημοτική διακυβέρνηση, θα πρέπει να διαμορφωθούν συνεργασίες μεταξύ των εκλεγμένων δημοτικών παρατάξεων.
Εδώ τα πράγματα δεν είναι απλά, διότι απαιτούνται πολύ λεπτοί χειρισμοί και συμφωνίες προκειμένου να ισορροπήσει το σύστημα που θα έχει προκύψει από τις εκλογές, αφού πολλοί εκλεγμένοι δημοτικοί σύμβουλοι και από τις άλλες δημοτικές παρατάξεις θα απαιτήσουν δημοτικά αξιώματα, πράγμα που για πρώτη φορά επιτρέπει ο νόμος υπό προϋποθέσεις. Αν τα αξιώματα δοθούν και στις άλλες δημοτικές παρατάξεις με βάση προγραμματική συμφωνία, θα δημιουργηθεί θετικό ισοζύγιο για τον δήμο και τους δημότες. Αν ακολουθηθεί η διαδικασία της συναλλαγής με αντίκρισμα την «καρέκλα» και μόνον, τότε και η πόλη δεν θα ωφεληθεί και η αρχή της απλής αναλογικής θα απαξιωθεί.
4. Βέβαια το παραπάνω πρόβλημα μάς θέτει μπροστά σε μια πραγματικότητα που δεν πρέπει να αποφύγουμε. Μας θέτει μπροστά στο θέμα της προσωπικότητας και της εμπειρίας του/της εκλεγμένου/-νης δημάρχου. Αν ο/η δήμαρχος είναι ισχυρή προσωπικότητα και έμπειρη στην διαχείριση ανάλογων καταστάσεων, τότε τα πράγματα θα εξελιχθούν πιο ομαλά και πιο γρήγορα. Και βέβαια, όταν μιλώ για «εμπειρία στην διαχείριση ανάλογων καταστάσεων», δεν εννοώ σε καμία περίπτωση την εμπειρία μερικών αυτοδιοικητικών, οι οποίοι γνωρίζουν μεν να αξιοποιούν τακτικισμούς και συναλλαγές κάτω από το τραπέζι, αδυνατούν, όμως, να ανταποκριθούν στις σοβαρές απαιτήσεις του νέου τύπου δημοτικής διακυβέρνησης. Αν νικητής στις εκλογές είναι οι τακτικισμοί και οι συναλλαγές κάτω από το τραπέζι, αυτό θα είναι καταστροφικό για την πορεία της πόλης.
Γι’ αυτό και ο ψηφοφόρος, ο οποίος είναι αυτός που στην ουσία καθορίζει τις εξελίξεις, αν θέλει να κυβερνηθεί και να κυβερνηθεί αποτελεσματικά, θα πρέπει να σκεφθεί πολύ προσεκτικά ποιοι θα είναι οι δύο υποψήφιοι δήμαρχοι που θα αναμετρηθούν με την δική του εντολή κατά την δεύτερη Κυριακή.
5. Η άλλη σημαντική καινοτομία του νέου νόμου είναι το ότι διαχωρίζεται πλέον η εκλογή του δημοτικού συμβουλίου από την εκλογή των τοπικών συμβουλίων. Σε άλλη κάλπη και με άλλο ψηφοδέλτιο θα ψηφίζει ο ψηφοφόρος για δήμαρχο και δημοτικούς συμβούλους και σε άλλη κάλπη και με ξεχωριστό ψηφοδέλτιο θα ψηφίζει για το τοπικό συμβούλιο της κοινότητάς του.
Για κάθε κοινότητα πάνω από 300 κατοίκους θα εκλέγονται τοπικά συμβούλια και στις κοινότητες κάτω των 300 κατοίκων θα εκλέγεται μόνον πρόεδρος.
Και στις δύο περιπτώσεις, και τα τοπικά συμβούλια και οι πρόεδροι θα εκλέγονται σε ξεχωριστή κάλπη από το δημοτικό συμβούλιο. Αυτό σημαίνει ότι ο ψηφοφόρος θα μπορεί να ψηφίσει τον δήμαρχο της αρέσκειάς του και διαφορετικό τοπικό συμβούλιο ή πρόεδρο της κοινότητας που θα είναι της αρέσκειάς του.
Με το προηγούμενο σύστημα θα ψήφιζε τον δήμαρχο που ήθελε και αναγκαστικά και το τοπικό συμβούλιο που θα υπήρχε στον συνδυασμό αυτού του δημάρχου.
Αυτή η αλλαγή στον εκλογικό νόμο απελευθερώνει τις κοινωνίες των χωριών και τους επιτρέπει πολύ σωστά να επιλέξουν με άλλα κριτήρια τον δήμαρχό τους και με άλλα κριτήρια τον πρόεδρο της κοινότητας και το τοπικό τους συμβούλιο.
Οι παραπάνω σημαντικές αλλαγές του εκλογικού νόμου για την αυτοδιοίκηση δημιουργούν καινούργια δεδομένα. Η απλή αναλογική επιτρέπει την δημιουργία ενός απολύτως αντιπροσωπευτικού οργάνου για την διοίκηση των τοπικών ζητημάτων και δεν μένει παρά να αποδειχθεί ότι οι αιρετοί που θα το υπηρετήσουν είναι αρκετά ώριμοι, ώστε να αξιοποιήσουν με ιδιαίτερα αποτελεσματικό τρόπο τις ευκαιρίες που προσφέρει για συνεργασίες, συναινέσεις, αποτελεσματική τοπική διακυβέρνηση.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου